ရင္သား ကင္ဆာဆိုင္ရာ သိမွတ္စရာ

သတၱဝါ ရယ္လို႔ ျဖစ္လာရင္ ခႏၶာႀကီးကို ရတယ္။ အဲဒီ ခႏၶာႀကီး ကိုပဲ ေစာင့္ေရွာက္ ေနရတဲ့ အျပင္ ေဝဒနာ ေပါင္းစုံလည္း ရတာမို႔ ခႏၶာဝန္ လို႔ေတာင္ ေခၚဆို ၾကပါတယ္။ အဲဒီ ခႏၶာကိုယ္ အဂၤါ အစိတ္အပိုင္း အားလုံးမွာ ေရာဂါ ဘယေတြကို ဖိတ္ေခၚ ေနၾကတာ မဟုတ္လား။

လူမ်ိဳး ဘာသာေတြ၊ က်ား-မေတြ ကြဲျပား ေပမယ့္ ခႏၶာကိုယ္ အစိတ္ အပိုင္းေတြ အတူတူမို႔ ေရာဂါေတြ ကေတာ့ တူၾက တာပါပဲ။ မတူညီတဲ့ ေရေျမ သဘာဝနဲ႔ က်ား/မ အဂၤါေတြကို လိုက္ၿပီး ေရာဂါ အမည္ေတြ ကြဲတာ၊ ျဖစ္ပြားတဲ့ႏႈန္း ကြာဟတာ ရွိတတ္ ေပမယ့္ လူတိုင္းရဲ႕ ခႏၶာကိုယ္မွာ ေဝဒနာေတြ ကပ္ၿငိ တာေတာ့ ျငင္းဆန္ေရွာင္လႊဲ မရေပဘူး။

အဲဒီထဲကမွ ကင္ဆာဆိုတာႀကီးက ေသမိန႔္ခ် ခံရသလို ေခ်ာက္ခ်ားၾကရတဲ့ အထဲ အမ်ိဳးသမီးထုကို ေျခာက္လွန႔္ေနတဲ့ ရင္သားကင္ဆာ ဆိုတာ ကလည္း ပိုၿပီး ေတြ႕ေတြ႕လာ ေနရတာ ရင္ထိတ္စရာပါပဲ။ ခုေတာ့ အမ်ိဳးသားေတြ မွာေတာင္ ရင္သားကင္ဆာ ျဖစ္ေနတာကို ေတြ႕လာၾကရ ျပန္ပါၿပီ။

ရင္သားကင္ဆာ

ရင္သားရဲ႕ တစ္ရႉးေတြမွာ ကင္ဆာေခၚတဲ့ ပုံမွန္ မဟုတ္တဲ့ ဆဲလ္ေတြ ပြားလာတာကို ရင္သားကင္ဆာလို႔ ေခၚတယ္ လို႔ပဲ အလြယ္ မွတ္ၾကပါစို႔။ ဒီေရာဂါ ျဖစ္လာတဲ့ အခါ ရင္သားမွာ အလုံးအက်ိတ္ ေပၚလာၿပီး ပုံေျပာင္းလာတာ၊ ရင္သားမွာ အေရျပားခ်ိဳင့္ လာတာ၊ နို႔သီးေခါင္းကေန အရည္ထြက္လာတာ၊ ရင္သား အေရျပားမွာ အေၾကးခြံလို ပုံမမွန္ျဖစ္လာတာ စတဲ့ လကၡဏာေတြ ေတြ႕ရတတ္ပါတယ္။

တခ်ိဳ႕ဆို ရင္သားအေရျပားက လိေမၼာ္ခြံလိုမ်ိဳး ျဖစ္ေနတာ ေတြ႕ရ ျပန္ပါတယ္။ အဲဒီကေနမွ တကိုယ္လုံးကို ပ်ံ့ႏွံ႕သြားတာပါပဲ။ ရင္သားထဲက နို႔ရည္ျဖစ္ေစတဲ့ တစ္ရႉးေတြ၊ နို႔ရည္ႁပြန္ငယ္ေတြ၊ နို႔သီးေခါင္း စသျဖင့္ ျဖစ္တတ္တဲ့ ေနရာလိုက္ၿပီး ရင္သားကင္ဆာမွာ အမည္ေတြ ထပ္ခြဲထားတာက ၁၈ မ်ိဳးထက္ေတာင္ ပိုပါေသးတယ္။

ျဖစ္နိုင္ေျခမ်ား

ေရာဂါပိုး ကူးစက္လို႔ ျဖစ္တဲ့ေရာဂါေတြလို ဒီပိုးေၾကာင့္ ဒါျဖစ္တယ္လို႔ ေျပာဖို႔ မလြယ္တာက ကင္ဆာေတြရဲ႕ သဘာဝပါ ပဲ။ အဲဒီေတာ့ ျဖစ္နိုင္ေျခေတြကို ျဖစ္ေနသူေတြဆီကေန ေနာက္ေၾကာင္းျပန္ ေလ့လာ သုေတသနျပဳခဲ့ ၾကရပါတယ္။ ျဖစ္နိုင္ေျခ အမ်ားစုကို ဆန္းစစ္ေတာ့ ေနထိုင္စားေသာက္မႈ ပုံစံနဲ႕ မ်ိဳးရိုးဗီဇေတြက အေရးပါေနတာ ေတြ႕ၾကရပါတယ္။

ေတြ႕ရွိခ်က္ေတြ အရ ရင္သားကင္ဆာ ျဖစ္နိုင္ေျခေတြမွာ အဝလြန္တာ၊ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈ နည္းၿပီး အထိုင္မ်ားတာ၊ အရက္ေသစာ ေသာက္စားတာ၊ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ ေသြးဆုံးခ်ိန္ ေဟာ္မုန္း အစားထိုး ကုထုံးေတြ သုံးတာ၊ ဓာတ္ေရာင္ျခည္ ေတြနဲ႕ ထိေတြ႕မႈမ်ားတာ၊ အသက္ငယ္ငယ္နဲ႕ ဓမၼတာလာတာ အပါအဝင္ အသက္ႀကီးမွ ကေလးယူ တာေတြ ပါဝင္ေနပါတယ္။

ေဆးလိပ္ ေသာက္တာ၊ ပဋိသေႏၶ တားေဆး သုံးတာေတြကလည္း ရင္သားကင္ဆာ ျဖစ္နိုင္ေျခနဲ႕ ဆက္စပ္ေနသလို စိတ္ဝင္စားစရာ ေတြ႕ရွိခ်က္ တခုအရ မၾကာခဏ ကိုယ္ဝန္ဖ်က္ခ်သဴေတြမွာလည္း ရင္သားကင္ဆာျဖစ္တာနဲ႕ ဆက္စပ္ေနတာ ေတြ႕ရျပန္ပါတယ္။

အဆီမ်ားတဲ့ အစားအေသာက္ေတြ ကလည္း ရင္သားကင္ဆာ ျဖစ္ေစသလို အစားအေသာက္မွာ အိုင္အိုဒင္းဓာတ္ ခ်ိဳ႕တဲ့တာ ကလည္း ရင္သားကင္ဆာ ျဖစ္နိုင္ေျခထဲ ပါဝင္ေန ျပန္ပါတယ္။ ဓာတ္မွန္ေရာင္ျခည္ ထိေတြ႕မႈမ်ားတာက ကင္ဆာ အျဖစ္မ်ားတဲ့ အေၾကာင္းတခု ျဖစ္ေပမယ့္ အသက္ ၄၀ ေက်ာ္လာလို႔ ႏွစ္အလိုက္ ရင္သား ဓာတ္မွန္ရိုက္တာ ကေတာ့ ျပင္းအားနည္း ေရာင္ျခည္မို႔လို႔ ျဖစ္နိုင္ေျခ နည္းပါးတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

ေသြးထဲမွာ ကိုလက္စထေရာမ်ားတာ၊ ဆီးခ်ိဳ ေရာဂါ ရွိတာေတြကလည္း ရင္သားကင္ဆာ ျဖစ္နိုင္ေျခနဲ႕ ဆက္စပ္မႈ ေတြ႕ရတယ္ လို႔ ဆိုပါတယ္။

ေရာဂါကို ဘယ္လိုရွာေဖြနိုင္သလဲ

ရင္သားကင္ဆာကို မိမိတို႔ နိုင္ငံမွာေတာ့ အရွက္ အေၾကာက္ ႀကီးတဲ့ ယဥ္ေက်းမႈ အရ၊ က်န္းမာေရး အသိနည္ပါးမႈ အရ အမ်ားအားျဖင့္ ကာယကံရွင္က အလုံးအက်ိတ္ေတြ႕မွ၊ နာက်င္လာမွ ေဆးခန္းျပရင္း ေတြ႕ရွိရပါတယ္။ ဒါေတာင္ အဲဒါမ်ိဳး အတြက္ အျမစ္ျပတ္ကုတဲ့ တိုင္းရင္းေဆးတို႔၊ အလုံးအက်ိတ္ေပ်ာက္ ပညာရွင္တို႔ လက္စြမ္းျပလို႔ ရင္သားမွာ အနာေပါက္ၿပဲလာမွ သိရတာေတြလည္း အမ်ားသားပါပဲ။

အေနာက္ နိုင္ငံမ်ားမွာနဲ႕ က်န္းမာေရး အသိရွိၿပီး ျဖစ္နိုင္ေျခနဲ႕ နီးစပ္သူ အျဖစ္ မိမိကိုယ္မိမိ သိရွိ သတိျပဳမိ သူေတြကေတာ့ ရင္သားကို ပုံမွန္စမ္းသပ္တဲ့ အေလ့အထကို ျပဳလုပ္ျခင္း အားျဖင့္ တခုခု ထူးျခားေနၿပီ ဆိုတာနဲ႕ သတိျပဳမိမွာပါ။ ေျပာလို႔သာ ေျပာရတာပါ။ စမ္းသပ္ရာမွာ ရင္သား အတြင္းဘက္ကို စမ္းသပ္႐ုံသာ မဟုတ္ဘဲ အေပၚက အေရျပားမွာ အေရာင္၊ ပုံသဏၭာန္ အေျပာင္းအလဲ ကိုပါ သတိျပဳေနရမွာပါ။

ဒီအေလ့အထကို အေတာ္ေလး ပညာေပးမွ အဆင္ေျပမွာပါ။ အမ်ားအားျဖင့္ ျမန္မာလူမ်ိဳး ေက်းလက္သဘာဝက ေရခ်ိဳးၾကတာ ေရတြင္းတို႔၊ ေရခ်ိဳးဆိပ္တို႔လို ေနရာမ်ိဳးေတြဆိုေတာ့ ေရခ်ိဳးခါနီး ရင္သားစမ္းသပ္တဲ့ အေလ့ကို လုပ္ခိုင္းရင္ အရိုက္ခံ သြားရနိုင္ပါတယ္။ အထက္မွာဆိုခဲ့တဲ့ အႏၲရာယ္ျဖစ္နိုင္တဲ့ အမူအက်င့္ေတြ ရွိၿပီး မ်ိဳးရိုးလည္း ရွိတဲ့သူ ေတြအတြက္ ရင္သားကို မိမိဘာသာ စမ္းသပ္တဲ့အေလ့ လုပ္သင့္တယ္ ဆိုတာေတာ့ သိထားေစခ်င္တာပါ။

ဒါကလည္း မခက္လွပါဘူး။ ရင္သားကို ေလးကြက္ပိုင္းခ်လိဳက္ၿပီး အျပင္ဘက္ အေပၚပိုင္းကေန တကြက္ခ်င္းေ႐ႊ႕ၿပီး စမ္းသြားဖို႔ပါ။ လက္ေခ်ာင္းေလးေတြရဲ႕ လက္ဖဝါးဘက္ မ်က္ႏွာျပင္နဲ႕ နည္းနည္း ဖိစမ္းရင္ အလုံးအက်ိတ္ ေလးေတြ ရွိေနရင္ စမ္းမိတတ္ပါတယ္။

အခ်ိဳ႕က်ေတာ့လည္း ေရာဂါပ်ံ့ႏွံ႕ၿပီး တျခား အစိတ္အပိုင္းေတြကို ကူးစက္ပ်ံ့ႏွံ႕ခါမွ ေရာဂါလကၡဏာေတြျပလို႔ စမ္းသပ္ရွာေဖြမႈေတြ လုပ္ရင္း သိရတာပါ။ ဥပမာ ခ်ိဳင္းက အက်ိတ္ေတြ ႀကီးလာမွ သိတာမ်ိဳး၊ အဆုတ္၊ အသည္း ေတြကို ပ်ံ့ႏွံ႕ၿပီးမွ သိရတာမ်ိဳးေပါ့။

ရင္သား အလုံးအက်ိတ္ ေတြ႕ရွိရာကေန အသားစ စမ္းသပ္တာမ်ိဳး (Biopsy)၊ ရင္သား ဓာတ္မွန္နဲ႕ တယ္လီေဗးရွင္း (Mammogram & Ultrasound) ရိုက္တာမ်ိဳး ကေနလည္း သိရွိနိုင္ပါ။

ကုသလို႔ရနိုင္ မရနိုင္

ရင္သား ကင္ဆာမွာလည္း အဆင့္ေတြ အမ်ားႀကီး ခြဲထားတာပါ။ ေစာေစာသိရွိေလ ကုသေပ်ာက္ကင္းၿပီး သက္တမ္း ရွည္ေနရဖို႔ အခြင့္အလမ္း မ်ားေလပါပဲ။ ရင္သား ကင္ဆာကလည္း အျခားကင္ဆာေတြလိုပဲ တကိုယ္လုံးကို ပ်ံ့ႏွံ႕ၿပီး ဒုကၡ ေပးတယ္ ဆိုတာ သိထားရမွာပါ။

ခြဲစိတ္ကုသတာလည္း ကင္ဆာျဖစ္ေနတဲ့ အဆင့္အေပၚ မူတည္ၿပီး ျဖစ္ေနတဲ့ အပိုင္းေလးကို ျဖတ္ထုတ္တာမ်ိဳးကေန ရင္သားတခုလုံးနဲ႕ ျပန္ရည္က်ိတ္ေတြ ကိုပါ ခြဲထုတ္တာမ်ိဳး၊ ပ်ံ့ႏွံ႕နိုင္တဲ့ ခ်ိဳင္းလိုေနရာက ျပန္ရည္က်ိတ္ေတြ ခြဲထုတ္တာမ်ိဳး စသျဖင့္ေပါ့။

ဒါတင္မက ဓာတ္ကင္တယ္လို႔ လူသိမ်ားတဲ့ ဓာတ္ေရာင္ျခည္နဲ႕ ကုသတာ၊ တခ်ိဳ႕ ကင္ဆာ ႏွိမ္နင္းေပးတဲ့ ေဆးဝါးေတြနဲ႕ ကုသတာ အဲဒီလို ကုထုံးေတြကို တမ်ိဳးခ်င္း ျဖစ္ေစ၊ ေပါင္းစပ္ၿပီး ျဖစ္ေစ ကုသၾကရပါတယ္။ ကုသမႈရဲ႕ အက်ိဳးဆက္ ကလည္း ေရာဂါ အႏုအရင့္နဲ႕ ပ်ံ့ႏွံ႕မႈေပၚသာ မူတည္ေနတာပါ။

ကာကြယ္နိုင္မလား

ကင္ဆာ ျဖစ္နိုင္ေျခ ရွိတဲ့ အမူအက်င့္ေတြကို သိရင္ ေရွာင္ရွားၿပီး ေလွ်ာ့ခ်နိဳင္မွာပါ။ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ ထိန္းတာ၊ အရက္ အလြန္အကြၽံ မေသာက္တာ၊ လႈပ္ရွားတက္ႂကႊ ေနတတ္တာေတြနဲ႕ သားသည္မိခင္ေတြမွာ ကေလးနို႔တိုက္တဲ့ အေလ့ေတြက ေကာင္းမြန္တဲ့ အမူအက်င့္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။

ကင္ဆာမဟုတ္တဲ့ အလုံးအက်ိတ္ေတြ ရွိ႐ုံနဲ႕ ရင္သားကို လွီးျဖတ္ ထုတ္မလား၊ ရင္သားလွပဖို႔ ခြဲစိတ္ျပဳျပင္တာေတြ ကေရာ ကင္ဆာေရာဂါကို ျဖစ္ပြားႏႈန္း ပိုနိုင္ မလား ဆိုတာ ေတြကေတာ့ ကာယကံရွင္နဲ႕ကုသတဲ့ ဆရာဝန္ေတြရဲ႕ တသီးပုဂၢလ ဆုံးျဖတ္ ယူဆမႈေတြ အေပၚ မူတည္ျပန္ပါတယ္။

ျဖစ္နိုင္ေျခေတြနဲ႕ ႏွီးႏႊယ္ေနသူေတြ အဖို႔ မိမိကိုယ္မိမိ ရင္သားစမ္းသပ္မႈ လုပ္တာ၊ အသက္ ၄၀ ျပည့္ၿပီးတာနဲ႕ ၂ ႏွစ္ တႀကိမ္ေလာက္ ရင္သား ဓာတ္မွန္ ရိုက္တာေတြ ကလည္း ေရာဂါကို ေစာေစာသိၿပီး ထိေရာက္တဲ့ ကုသမႈေတြ ရရွိနိုင္တာ အေသအခ်ာပါ။

ဘာပဲေျပာေျပာ ကင္ဆာ ေရာဂါ ျဖစ္ႏႈန္းမွာေတာ့ ကမာၻကို ဦးေဆာင္လာေနတဲ့ ေ႐ႊျပည္ႀကီးမွာ ရင္သားကင္ဆာ ကလည္း အေတြ႕မ်ား လာတာကို သတိခ်ပ္ေစ ခ်င္ပါတယ္။ ဘယ္လိုအမူအက်င့္ေတြက ျဖစ္နိုင္ေျခနဲ႕ ဆက္စပ္ၿပီး ဘယ္လိုေရွာင္ရွားနိုင္မယ္ ဆိုတာလည္း အသိနဲ႕သတိ ယွဥ္ေစခ်င္ပါတယ္။ လႊဲေရွာင္မရလို႔ ျဖစ္လာသည့္တိုင္လည္း ေစာေစာသိၿပီး ကုသမႈထိေရာက္ခဲ့ရင္ သက္တမ္းရွည္ၾကာေနနိုင္တဲ့ လူနာေတြလည္း အမ်ားႀကီးရွိတာကို သိေစခ်င္ပါတယ္။

ဒါေပမယ့္ သတိလြန္ၿပီး အလကားေနရင္း ရင္သားကင္ဆာ ျဖစ္ေတာ့မလားရယ္လို႔ စိတၱဇ ျဖစ္မေနဖို႔လည္း လိုပါတယ္။ ရင္သားက အလုံးအက်ိတ္ တိုင္းကလည္း ကင္ဆာမဟုတ္တာကို စမ္းသပ္ခြဲျခားလို႔ ရတယ္ဆိုတာ ေျပာခ်င္ပါတယ္။ က်န္းမာေရးအသိ ေခါင္းပါးၿပီး ႀကဳံရာရမ္းကုေတြ၊ ေမြးရာပါ သမားေတာ္ဘြဲ႕ခံေတြ လက္ခ်က္နဲ႕ အငိုလြယ္ အရွိုက္ခက္ မျဖစ္ရေအာင္ ကင္ဆာလို႔ သံသယျဖစ္စရာ မိမိမွာႀကဳံလာရင္ ကြၽမ္းက်င္တဲ့ ေဆးပညာရွင္ေတြ ထံမွာသာ အႀကံဉာဏ္ ရယူၾကဖို႔ ႏွိုးေဆာ္လိုက္ရပါတယ္။

From : ဧရာဝတီ By: ေဒါက္တာသက္ဦး

Originally published at - https://burma.irrawaddy.com