လူ႔အခြင့္ အေရး ေရွ႕တန္းတင္တဲ့ ဖြံ႔ၿဖိဳး တိုးတက္တဲ့ ႏိုင္ငံတခု ျဖစ္တဲ့ အေမရိကန္ မွာေတာ့ စက္တင္ဘာ လကို ကေလး သူငယ္ ကင္ဆာ ေရာဂါဆိုင္ရာ သတိမူေရး လ အျဖစ္ သတ္မွတ္ ထားပါတယ္။
အမ်ားအားျဖင့္ သိျမင္ နားလည္ ထားၾကတာက ကင္ဆာဆိုရင္ အသက္အရြယ္ ရလာၿပီးမွ ျဖစ္တတ္တာလို႔ ေယဘုယ် အားျဖင့္ မွတ္သား ထားတာကိုး။ ကေလး သူငယ္ေတြ မွာလည္း ကင္ဆာေရာဂါ ျဖစ္တယ္ ဆိုတာ အသိ ရွိထားဖို႔ သတိျပဳ မိေအာင္ ႏွစ္စဥ္ စက္တင္ဘာ လကို ကေလးသူငယ္ ကင္ဆာေရာဂါ သတိမူေရးလ Childhood cancer awareness month of September အျဖစ္ သတ္မွတ္ ထားၾကတာပါ။
ကင္ဆာေရာဂါက ကေလးသူငယ္ကို အင္အားေတြ ဆုတ္ယုတ္ေစတယ္၊ အဂၤါအစိတ္အပိုင္းေတြ ထိခိုက္ေစတယ္၊ အရိုးေတြ ပ်က္စီးေစတယ္၊ ကိုယ္ခံအား စံနစ္ကို အားနည္းေစၿပီး ေရာဂါ ေပါင္းစံု ဝင္ေရာက္လာေစပါတယ္။
မိဘ၊ ဆရာတို႔ သတိခ်ပ္ဖြယ္မ်ား
ကေလးသူငယ္ေတြမွာ ကင္ဆာေရာဂါ ျဖစ္တာက လူႀကီးမွာ ျဖစ္တာေတြနဲ႔ အတန္အသင့္ ကြာျခားမႈေတာ့ ရွိတတ္ပါတယ္။ ကေလးသူငယ္ေတြမွာ အျဖစ္အမ်ားဆံုး ကင္ဆာေတြကေတာ့ ေသြးကင္ဆာလို႔ လူသိမ်ားတဲ့ လူကီးမီးယား (Leukemia) ၊ လင္ဖိုးမား (Lymphoma) နဲ႔ ဦးေႏွာက္ကင္ဆာ Brain cancer ေတြျဖစ္ပါတယ္။ ဆယ္ေက်ာ္သက္ အရြယ္ေတြ ေရာက္လာရင္ေတာ့ အရိုးကင္ဆာ ျဖစ္တဲ့ Osteosarcoma က ပိုၿပီး အျဖစ္မ်ားတယ္ ဆိုပါတယ္။
ကင္ဆာအမ်ိဳးအစား အေထြေထြေၾကာင့္ မတူျခားနားတဲ့ ေရာဂါလကၡဏာေတြ၊ ကုထံုးေတြ ရွိသလို ကုသလို႔ သက္သာ ေပ်ာက္ကင္းတဲ့ ႏႈန္းေတြလည္း ကြာျခားၾကပါတယ္။ ကေလးေတြနဲ႔ ဆယ္ေက်ာ္သက္ေတြရဲ႕ ကင္ဆာ ေရာဂါေတြအတြက္ ခြဲစိတ္ကုသမႈ၊ ကင္ဆာေဆးေတြနဲ႔ ကုသမႈ၊ ဓာတ္ေရာင္ျခည္ေပး ကုသမႈေတြ လုပ္ၿပီး ေရာဂါ ပ်ံ႕ႏွံ႔မႈကို ကာကြယ္ တားဆီး ေပးတာမ်ိဳး လုပ္ၾကရပါတယ္။
သတိျပဳရမယ့္ လကၡဏာေတြ
ကေလးသူငယ္ တေယာက္အေနနဲ႔ ေအာက္ပါ လကၡဏာေတြကို ဆရာ၊ မိဘက သတိျပဳမိၾကရင္ ကင္ဆာ ေရာဂါကို ထည့္သြင္း စဥ္းစားဖို႔ လိုအပ္တာ အသိေပးခ်င္ပါတယ္။ အဲဒါေတြကေတာ့ –
- အလြန္အမင္း ေမာပန္းႏြမ္းနယ္တာ
- အလံုးအႀကိတ္ေတြ ျဖစ္ေနတာ
- ေခါင္းအၿမဲ ကိုက္တယ္ေျပာေနတာ
- မ်က္စိအျမင္ ကြယ္လာတယ္ေျပာတာ
- လမ္းေလွ်ာက္ရာမွာ၊ ဟန္ခ်က္ထိန္းဖို႔ ႀကိဳးစားရာမွာ အခက္အခဲရွိလာတာ
- ပံုမွန္မဟုတ္တဲ့ ေသြးယိုစိမ့္မႈေတြ၊ ေသြးျခည္ဥမႈေတြ အလိုလို ျဖစ္လာတာ
- တေနရာရာမွာ အၿမဲနာက်င္ေနတာက အခ်ိန္ၾကာျမင့္လာတာ
- ကိုယ္အေလးခ်ိန္ ေလ်ာ့က်ၿပီး ပိန္လွီလာတာ
အဲသလို အေထြေထြ လကၡဏာေတြက ကင္ဆာေရာဂါကို စဥ္းစားဖို႔ အေျခအေနေတြပါ။ ျဖစ္ေနတဲ့ ကာလ၊ ျမင္ရတဲ့ အေထြေထြ က်န္းမာေရး အေျခအေနေတြကို ထည့္သြင္း ၾကည့္ရပါလိမ့္မယ္။
တခ်ိဳ႕ ကေလးေတြက်ေတာ့လည္း တခ်ိဳ႕ ကင္ဆာေရာဂါရဲ႕ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈေတြ အရ စာသင္ယူရာမွာ တိုးတက္မႈ မရွိတာကို နာတာရွည္လို ေတြ႕ရတတ္ျပန္ပါတယ္။ သူတို႔ရဲ႕ အခက္အခဲေတြကို ၾကည့္ရင္ –
- မွတ္ဉာဏ္၊ အာရံုစူးစိုက္မႈ ဆိုင္ရာေတြ အားနည္းတာ
- လူမႈဆိုင္ရာ ကိစၥေတြ အားနည္းတာ
- ျပႆနာ အခက္အခဲ ေျဖရွင္းႏိုင္စြမ္း ခ်ိဳ႕ယြင္းတာ
- စာေရးတာ၊ စာလံုးေပါင္းတာ၊ အသံထြက္တာေတြ ခက္ခဲတာ
- စာဖတ္တာေရာ၊ အတြက္အခ်က္ပါ ထံုထိုင္းလာတာ
- စံနစ္တက် စုစည္း လုပ္ေဆာင္ႏိုင္စြမ္းေတြ က်ဆင္းလာတာ
ကင္ဆာေဝဒနာရွင္ ကေလးသူငယ္အတြက္
ကေလးက အလြယ္တကူ ေမာပန္းလြယ္တာမို႔ ေက်ာင္းခ်ိန္ေတြမွာ မၾကာခဏ အနားေပးဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ ေနထိုင္မေကာင္း ျဖစ္လာတာနဲ႔ ေဆးခန္းအျမန္ျပေပးဖို႔ လိုပါတယ္။ ေက်ာင္းမွာ စာကို အခ်ိန္ပိုေလးေတြနဲ႔ သင္ေပးသင့္ပါတယ္။ ေဆးရံုတက္ရတာ၊ ဆရာဝန္နဲ႔ ေတြ႕ရတာ၊ ေဆးကုသ ခံရတာေတြေၾကာင့္ ေက်ာင္းပ်က္ရက္ေတြ မ်ားတတ္တာ နားလည္ေပးရပါမယ္။
စာသင္ခန္းရဲ႕ ေရွ႕ပိုင္းခံုေတြ၊ အိမ္သာနဲ႔နီးတဲ့ ေနရာေတြမွာ ေနရာခ်ေပး သင့္ပါတယ္။
အိမ္စာေတြ ကူညီဖို႔၊ အတန္းထဲမွာ စာေတြကူညီေပးဖို႔ လိုအပ္သလို၊ စာေမးပြဲမွာ အခ်ိန္ပိုေပးတာမ်ိဳး၊ စာေျဖအစား ႏႈတ္နဲ႔ ေျဖခိုင္းတာမ်ိဳးေတြ သူတို႔ ႏိုင္ငံေတြမွာေတာ့ လုပ္ေပးၾကပါတယ္။
ကေလးေတြမွာ ေရာဂါအတြက္ စိုးရိမ္ ပူပန္မႈ ပိုေနတတ္ၾကပါတယ္။
ကင္ဆာေဆးေတြေၾကာင့္ ဆံပင္ကၽြတ္တာမ်ိဳးေတြ အတြက္ စိတ္ညစ္တာမ်ိဳးေတြ ရွိတတ္ပါတယ္။
သီးသန္႔ ပညာသင္ေပးတာ ဒါမွမဟုတ္၊ ေက်ာင္းခ်ိန္ကို ညိႇႏိႈင္းၿပီး ပညာသင္ေစတာက မျဖစ္မေန လုပ္ေပးသင့္ ပါတယ္။
မိဘ၊ ဆရာေတြ ဘာလုပ္ေပးႏိုင္သလဲ
ကေလးနဲ႔ ဆယ္ေက်ာ္သက္ေတြ အတြက္ ကင္ဆာေရာဂါ ကုသမႈခံယူရတာ တကယ္ေတာ့ သိပ္ႀကီးမားတဲ့ စိန္ေခၚမႈပါ။ ကင္ဆာေဝဒနာရွင္ ကေလးေတြအဖို႔ မိဘ၊ ဆရာ၊ သူငယ္ခ်င္းမိတ္ေဆြေတြနဲ႔ ေဆးကုသမႈ ေပးသူေတြရဲ႕ အကူအညီ ပံ့ပိုးမႈေတြ အမ်ားႀကီး လိုအပ္ပါတယ္။ ေက်ာင္းမတက္ႏိုင္ေပမယ့္ အိမ္မွာ ေက်ာင္းစာ လုပ္ခ်င္စိတ္ ရွိေနတာမ်ိဳး ဆိုလည္း စာေပးစာယူ သေဘာမ်ိဳးေတြနဲ႔ ကူညီလုပ္ေဆာင္ခိုင္းတာ ေကာင္းပါတယ္။ ေက်ာင္းကို လာခ်င္စိတ္ရွိလို႔ လာရင္လည္း ေႏြးေထြးလိႈက္လွဲတဲ့ ႀကိဳဆိုမႈေတြနဲ႔ အားေပးရမွာပါ။
ကေလးသူငယ္ေတြမွာ ကင္ဆာနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ သံသယရွိရင္ သတိထားဂရုစိုက္ ေပးဖို႔၊ ကင္ဆာေဝဒနာရွင္ ကေလးသူငယ္ေတြကို လိုအပ္သလို ျဖည့္ဆည္း ေဆာင္ရြက္ေပးဖို႔ အေရးပါတာကို သူတို႔ဆီမွာေတာ့ စက္တင္ဘာလ ကို ကေလးသူငယ္ ကင္ဆာ သတိမူေရးလ အျဖစ္ ေဆာင္ရြက္ၾကေၾကာင္း ဗဟုသုတအျဖစ္ ေျပာျပျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ။
ဧရာ၀တီ-သတင္း႒ာန by Hsu Wai Linn
Original link - http://burma.irrawaddy.org/article/2015/10/03/95990.html
No comments:
Post a Comment