ကေလးငယ္ေတြကို စိတ္လိုက္မာန္ပါ မဆက္ဆံပါႏွင့္

လူႀကီးေတြက ကေလး ေပါက္စနေလး ေတြကို ခ်စ္လို႔ ေလထဲေျမွာက္ၿပီး ၾကည္စယ္ တတ္သလို စိတ္ဆိုးေဒါသထြက္လို႔ လႈပ္ကိုင္ ခါရမ္းတာေတြ အၿမဲလို ႐ွိတတ္ပါတယ္။ အမွန္ေတာ့ အဲသလိုမ်ဳိး မလုပ္သင့္ဘူးဆိုတဲ့ အေၾကာင္းေလးကို တင္ျပခ်င္ပါတယ္။



၄လသာ ရွိေသးတဲ့ သမီးငယ္ေလးက အာေခါင္ကို ျခစ္ၿပီး ငိုေနဆဲ.... ေခ်ာ့တစ္ခါ ေအာ္တလွည့္နဲ႔ ေမေမေရာ ေဖေဖပါ လက္ပန္း က်ေနပါၿပီ... သမီးေလးက ေန့နဲ႔ ညလည္း ျပန္မွား ေနၿပီး လူႀကီး ေတြလည္း အိပ္ေရး ပ်က္တာ ၂ လ ဆက္တိုက္မို႔လို႔ အလဲလဲ အကြဲကြဲ... ငိုေနတာ တစ္နာရီ နီးပါး ရွိလာေတာ့ စိတ္က မရွည္ေတာ့ဘူး.....

ကိုယ္ေျပာေန တာလည္း နားမလည္မွန္း သိေနေတာ့ အေျပာင္း အလဲမ်ား ျဖစ္မလား ဆိုၿပီး ခပ္ၾကမ္းၾကမ္း ကေလး လႈပ္ခ်ီ ၾကည့္တယ္... မထူး....

စိတ္မရွည္တဲ့ အဆင့္ကေန စိတ္တိုတဲ့ အဆင့္ကို သတိ မထားလိုက္မိ ခင္မွာပဲ ခ်က္ျခင္း ေျပာင္းသြားတယ္.... ခပ္ၾကမ္းၾကမ္း ကေလး လႈပ္ခ်ီေပးေန ရာကေန အလို အေလ်ာက္ ပခုံးကေလး ႏွစ္ဘက္ ကေနကိုင္ျပီး ေရွ့တိုး ေနာက္ဆုတ္ ကိုင္လႈပ္ လိုက္ပါေလေရာ.... ရုတ္တရက္ စိတ္လိုက္ မာန္ပါ လုပ္လိုက္ မိၿပီးမွ သနားသြားၿပီး ျပန္ေခ်ာ့ ရျပန္တယ္....

တစ္မိနစ္ေတာင္ မၾကာလိုက္ ေပမယ့္ သမီးေလး အတြက္ေတာ့ တစ္ဘဝလံုး ေပးဆပ္ ရမယ့္ အေျခ အေနကို ေရာက္သြား ခဲ့ပါၿပီ....



ကေလးငယ္ေလး ေတြကို ၾကမ္းတမ္းစြာ အဆက္ မျပတ္ လႈပ္ခါ မႈေၾကာင့္ ဦးေႏွာက္ ပ်က္စီးရတဲ့ အေျခအေနကို Shaken Baby Syndrome လို႔ ေခၚပါတယ္.... အသက္၂ႏွစ္ ေအာက္ ကေလးေတြမွာ ပို အျဖစ္မ်ားျပီး ၅ႏွစ္ အရြယ္ေလးေတြ အထိ ျဖစ္တတ္ ပါတယ္... ကေလးေတြ ငယ္ေသးတဲ့ အခ်ိန္မွာ ဦးေခါင္းခြံနဲ႕ ဦးေႏွာက္ ေသးေသးေလး ေတြၾကားမွာ လြတ္ေနတဲ့ ေနရာေလးေတြ ရွိပါတယ္....

ကေလးကို ျပင္းျပင္း ထန္ထန္ လႈပ္ခါတဲ့ အခါ ေခါင္းခြံနဲ႔ ဦးေႏွာက္ ေရွ႕တိုး ေနာက္ဆုတ္ ရိုက္မိၿပီး ဦးေႏွာက္ ပ်က္စီး ေသြးယိုတာ ျဖစ္တတ္ ပါတယ္...

ေရာဂါ လကၡဏာေတြ ခ်က္ခ်င္း မျပတတ္ဘဲ ေနာက္ပိုင္းမွ ကေလးက အစာ မစားေတာ့ဘဲ အရမ္းမွိန္း လာမယ္... ဒါမွ မဟုတ္ မအိပ္ႏိုင္ ေတာ့ဘဲ ဂဏာမျငိမ္ ျဖစ္လာမယ္... အန္မယ္... တက္မယ္.... ကိုယ္ျမွဴရင္ ျပန္မရယ္ ျပေတာ့ဘူး... ဘာမွ မတုန္႔ျပန္ေတာ့ဘူး.... အေၾကာေသ သြားမယ္... မလႈပ္ရွားႏိုင္ ေတာ့ဘူး.... အသားေရာင္ ေဖ်ာ့လာမယ္... ျပာလာမယ္.... အသက္ရွဴ မမွန္ေတာ့ဘဲ အသက္ရွဴ ရပ္တဲ့ အထိ ျဖစ္တတ္တယ္...

ကေလးနည္းနည္း စျပီး အေန အထားေျပာင္း တာနဲ႔ ေဆးရံုကို အျမန္ဆံုး သြားပါ... အျပင္ပန္း ဘာမွ ဒဏ္ရာ ဒဏ္ခ်က္ မရွိေပမယ့္ အသက္ အႏၱရာယ္ အစိုးရိမ္ ရဆံုး အေျခအေန ျဖစ္ပါတယ္...

ကေလး အန္ေနရင္ ေဘးေစာင္း ထားပါ.... အန္လိုက္တဲ့ အရည္ေတြ အဆုတ္ထဲ မေရာက္ေအာင္ အေကာင္းဆံုး ကာကြယ္တာ ျဖစ္ပါတယ္... ေထာင္မခ်ီ ထားပါနဲ႕....

ကေလးကို စိတ္ဆိုးလို႔ ျဖစ္ေစ.. ေဆာ့ကစား ျမွဴၿပီးေတာ့ ျဖစ္ေစ ဘယ္ေတာ့မွ ကိုင္မလႈပ္ပါနဲ႔ ... လူၾကီးခ်င္း ရန္ျဖစ္ေနခ်ိန္မွာ ကေလးကို ခ်ီမထားပါနဲ႔.... ေဒါသ အေလ်ာက္ စိတ္လိုက္ မာန္ပါ လုပ္လိုက္ မိတတ္ ပါတယ္.... ကေလးကို ေမြ႔ယာ အေပ်ာ့ေပၚကို ျဖစ္ပါေစ ပစ္မခ်ပါနဲ႔ ... ကေလးအေပၚမွာ စိတ္မရွည္ ျဖစ္လာၿပီ ဆိုရင္ နီးစပ္ရာ လူကို အကူအညီ ေခၚပါ.... လူေျပာင္းၿပီး ထိန္းပါ....



ဆရာဝန္ သူနာျပဴမ်ား နဲ႔ အျခား က်န္းမာေရး ဝန္ထမ္းမ်ား အတြက္....

Shaken baby Syndrome လို႔ သံသယရွိရင္ ဘယ္ အခ်က္ေတြ ၾကည့္ရမလဲ.... အရင္ဆံုးနဲ႔ အလြယ္ဆံုးက Retinal hemorrhage ရွိမရွိ ၾကည့္ပါ.... Ophthalmoscope နဲ႔ Retina ကို ၾကည့္တဲ့ အခါ လႈပ္ခါ ခံခဲ့ရတဲ့ ဒဏ္ေၾကာင့္ မ်က္လံုးထဲမွာ ေသြးထြက္ေန ပါလိမ့္မယ္.... CT scan, MRI ရိုက္ၾကည့္ရင္ ဦးေႏွာက္ထဲမွာ ေသြးထြက္ ေနတာ (သို႔မဟုတ္) ဦးေႏွာက္ ေယာင္ေနတာ (Encephalopathy) ကို ေတြ႔ ႏိုင္ပါတယ္....

CT/MRI လုပ္ဖို႔ ခက္ခဲတဲ့ အခါ.... Lumber puncture လုပ္ၾကည့္ပါ... bloody tap ျဖစ္ေနရင္ ဦးေႏွာက္ထဲမွာ ေသြးထြက္ ေနတာ ျဖစ္ဖို႔ ရာခိုင္ႏႈန္း မ်ားပါတယ္... (Traumatic tap ကို exclude လုပ္ပါ)... Child abuse ေပါမ်ားတဲ့ ေနရာေတြ မွာေတာ့ အျခား တြဲဖက္ ရွိႏိုင္တဲ့ ဒဏ္ရာေတြကို ရွာပါ....(ေသြးခ်ည္ဥေနတာေတြ စသည္ျဖင့္)... ကေလး တစ္ကုိယ္ လံုးကို ဓါတ္မွန္ ရိုက္ပါ... အရိုးက်ိဳး ထားတဲ့ ဒဏ္ရာေဟာင္းေတြကို ေတြ႔ႏိုင္ပါတယ္... အျခားျဖစ္ႏိုင္ေခ် ရွိတဲ့ ေရာဂါေတြကို exclude လုပ္ပါ.... ဥပမာ... ဦးေႏွာက္ အေမွးေယာင္ (Meningitis)

Risk factor ေတြက ဘာေတြလဲ....

ကေလးအေပၚမွာ ဘယ္လို လူေတြက ပိုျပီး စိတ္မရွည္ ျဖစ္တတ္ သလဲဆိုတာ စဥ္းစားရေအာင္...

(၁) ကေလး မလိုခ်င္ဘဲ မေတာ္တဆ ရလာတဲ့ မိဘေတြ (ျပင္ဆင္ထားတာ ဘာမွမရွိဘဲ အဆင္ မေျပတဲ့ အေျခအေနေတြ အမ်ားၾကီး ရွိေနတတ္တာ)
(၂) အသက္ အရမ္းငယ္တဲ့ မိဘေတြ (သို႔မဟုတ္) Single parent ေတြ
(၃) စိတ္ဖိစီးမႈ မ်ားတဲ့ သူေတြ
(၄) အရက္ / မူးယစ္ေဆးဝါး စြဲလန္းေန သူေတြ
(၅) အိမ္တြင္းႏွိပ္စက္မႈ (Domestic violence) ရွိေန ခံစားေနရတဲ့ သူေတြ
(၆) မိသားစု မတည္ျငိမ္မႈေတြ
(၇) ဝင္ေငြ ခက္ခဲေန တာေတြ
(၈) စိတ္က် ေရာဂါရွိသူေတြ
(၉) ကေလးဘဝက ကိုယ္တိုင္ႏွိပ္စက္ ခံခဲ့ရဖူးသူေတြ
ေနာက္ဆက္တဲြ (နာတာရွည္) ဆိုးက်ိဳးေတြက ဘာေတြလဲ...
(၁) အသက္ေသဆံုးျခင္း
(၂) အသက္မေသဘဲ က်န္ခဲ့ ရင္လည္း မ်က္လံုး ကြယ္ျခင္း
(၃) နားမၾကားေတာ့ျခင္း
(၄) ဖြံ႕ျဖိဳးမႈ ေနာက္က်ျခင္း၊ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈ ဥာဏ္ရည္ မမွီျဖစ္ျခင္း၊ စာသင္ၾကားဖို႔ ခက္ခဲျခင္း
(၅) အတက္ေရာဂါရျခင္း
(၆) Cerebral palsy လို႔ေခၚတဲ့ မသန္စြမ္းသူ ျဖစ္သြားျခင္း စတဲ့ ေနာက္ဆက္တြဲ ေတြေၾကာင့္ မိသားစု ဘဝေတြမွာ စိတ္ဖိစီး ျခင္းကို တသက္လံုး ခံသြားရ ေတာ့တယ္...

ေမေမ ေမြးလိုက္တုန္းက ေျခာက္ပစ္ကင္း သဲလဲစင္ကေလး.... ကံမေကာင္း အေၾကာင္းမလွ ရွာဘဲ တသက္လံုး ဒုကၡိတ ဘဝနဲ႕ ရွင္သန္ သြားရရွာတာ ရင္နာ စရာေကာင္း လွပါတယ္....

ဒါေၾကာင့္ သတိႀကီးႀကီး ထားၾကပါ... ကိုယ့္စိတ္က အရမ္း ပင္ပန္းၿပီး ေရွ႕ဆက္လို႔ မရေလာက္ေအာင္ စိတ္ဖိစီးေနရင္ အကူအညီ ေခၚပါ... မိဘေဆြမ်ိဳး မ်ားရဲ႕ ပံ့ပိုးမႈကို တတ္ႏိုင္ သေလာက္ ရွာပါ....

က်မတို႔ ယဥ္ေက်းမႈနဲ႕ အသိုင္း အဝိုင္းမွာ ကူမယ့္သူ မရွားပါ..... ကိုယ့္သားသမီးကို ကိုယ္တိုင္ပဲ ထိန္းေက်ာင္း ခ်င္ၾကတာ မိဘတိုင္းရဲ႕ စိတ္ကူး ျဖစ္ေပမယ့္ Risk and benefit ကို ခ်င့္ခ်ိန္ၿပီး လိုတိုး ပိုေလ်ာ့ လုပ္သင့္တဲ့ အခါ လုပ္ၾက ရမွာပါ....

က်န္းမာသန္စြမ္းတဲ့ ကေလးငယ္ေလးေတြ ျဖစ္ၾကပါေစ း)

Ref: https://www.nlm.nih.gov/medlineplus/ency/article/007578.htm
http://www.emedicinehealth.com/shaken_baby_s…/article_em.htm
http://www.mayoclinic.org/…/…/basics/definition/con-20034461

Original link - https://www.facebook.com/CaliforniaWellnessMommy/

ဒီပို႔စ္ေလးကို သေဘာက်ရင္

လုပ္ေပးခဲ့ေနာ္။